Redaktorzy tomu: Przemysław Kaczmarek, Paweł Skuczyński
Rok wydania: 2018
Liczba stron: 120
ISSN: 2082-3304
https://www.profinfo.pl/sklep/archiwum-filozofii-prawa-i-filozofii-spolecznej,7610,r,2018,nr,1.html
Pobierz poszczególne artykuły w formacie pdf.
Prezentowane w niniejszym numerze „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” artykuły są inspirowane obradami grupy roboczej: Działanie prawników w świecie instytucji: podmiotowość, odpowiedzialność, historyczność, które miały miejsce w trakcie Zjazdu Katedr Teorii i Filozofii Prawa we Wrocławiu w dniach 18–21.09.2016 r.
Pojęciem instytucji posługujemy się na oznaczenie praktyk życia społecznego, w których uczestniczenie zakłada profesjonalizację wykonywanego zawodu. Dla nas przykładem takich praktyk są profesje prawnicze, dlatego też pojęciem prawnika posługujemy się w szerokim rozumieniu. Przyjmujemy mianowicie, że jest nim osoba mająca wykształcenie prawnicze i zarazem zajmująca się zawodowo interpretacją prawa. W prezentowanych w tym tomie artykułach postać prawnika jest odnoszona do konkretnych zawodów prawniczych (sędziego, adwokata, radcy prawnego) oraz działalności urzędnika.
Ideami, które w pewnym stopniu organizują naszą dyskusję nad problematyką działania prawników w świecie instytucji są: podmiotowość, odpowiedzialność oraz historyczność. Pierwsza z nich związana jest z pytaniem, czy podmiotowość lokujemy w pojęciu struktury instytucjonalnej czy też wiążemy ją z pojęciem jednostki. Przedstawiony dylemat sugeruje, że czynności zawodowe można wytłumaczyć za pomocą bezosobowych związków przyczynowo-skutkowych albo jako działanie woluntarystyczne, w którym struktura nie odgrywa żadnej roli, albo jej funkcja jest marginalizowana. Czy możemy zatem mówić o podmiotowości instytucji czy też jednostek, które działają jako wykonawcy roli? Odpowiedź na postawione pytanie ma szerokie konsekwencje – nie tylko dla pozycji człowieka w roli, ale i jego odpowiedzialności za podejmowane decyzje. W związku z tym niezbędne jest uwzględnienie kwestii odpowiedzialności. Czy wykonawca roli odpowiada za skutki podejmowanych czynności, a może odpowiedzialność spoczywa na instytucji? Jaki jest zakres odpowiedzialności – czy sprowadza się ona jedynie do wykonywania obowiązków związanych z rolą zawodową, czy też wiąże się z odpowiadaniem za obraz instytucji w sferze publicznej? Postawione pytania ilustrują postać dylematu, którego próby rozstrzygnięcia można upatrywać w problemie structure-agency. W jego przedstawianiu ważne jest również uwzględnianie kwestii historyczności, podkreślającej znaczenie czasu i zmienności warunków społeczno-instytucjonalnych. Chodzi nam zatem o historyczność jako ideę eksponującą pojęcie ciągłości i zmiany w tworzeniu struktur społecznych oraz działania w ich ramach. W jej świetle rekomendowana jest perspektywa procesualna, która zakłada diachroniczny i dynamiczny obraz tworzenia się instytucji życia społecznego.
(fragment Wprowadzenia)